Çocuk ve bebeklerde kabızlık nedenleri nelerdir?

Kabızlık nedeni ile başvuran çocukların çok büyük bir kısmında altta yatan herhangi bir hastalık bulunmaz, bunlar fonksiyonel kabızlık olarak adlandırılır. 

Geri kalan çok az bir kısmında hipotiroidi, elektrolit bozuklukları, nörolojik problemler, bağırsak tıkanıklıkları gibi hastalıklar olabilmektedir; bu nedenle oluşan kabızlıklara organik kabızlık denir. Bu nedenle kabızlık varsa bunun ayrımı için mutlaka doktora gidilmelidir. 

Genellikle fonksiyonel kabızlığı başlatan bir neden vardır:

• Özellikle ek gıdaya başladıktan sonra sık nedenlerden biri yetersiz sıvı verilmesidir. 
• Bunun dışında tuvalet eğitiminin erken başlanması ve eğitim verilirken yapılan yanlışlar, araya giren bir enfeksiyon hastalığı nedeniyle yeterli sıvı ve besin alınamaması, çocuğun oyun nedeniyle dışkılamayı ertelemesi, diyet değişiklikleri, okullarda tuvaletin uygun olmaması, stres gibi nedenler de kabızlığı başlatan nedenler olabilmektedirler. 
• Dışkının tutulması sonucu, dışkı sıvısı vücut tarafından daha fazla emilir ve dışkı daha sertleşir, sert dışkı anal kanaldan geçerken yırtılmaya yol açar (anal fissür), bu ağrıdan dolayı çocuk dışkısını daha çok tutmaya başlar, yapmak istemez, tutulan dışkı daha çok sertleşir ve kısır bir döngü gelişir. Bu nedenle en kısa sürede uygun tedaviye başlamak gerekmektedir.

Bebeklerde kabızlık nedenleri:

• Katı gıdalara geçişler ve mama konsantrasyonunun değiştirilmesi
• Anne sütünden inek sütüne geçişte çok fazla inek sütü tüketmek (1 yaş önce inek sütü verilmemelidir)
• Diş çıkarma ve emekleme döneminde bebeğin yanlış beslenmesi
• Bebeklikte kullanılan demir ilaçları

Çocuklarda kabızlık nedenleri:

• Posalı ve sulu yemekler yerine katı gıdalarla beslenmek
• Devamlı karbonhidratlı ve lifsiz gıdalar tüketme
• Yeterli su tüketmemek
• Fast-food ve abur cubur tüketimi
• Hareketsiz yaşam
• Uzun seyahatler ve buna bağlı hareketsizlik.
• Okul çağında tuvalete gitmemek ya da çizgi film/oyunu bırakmamak için erteleme
• Dışkı yaparken ağrı nedeniyle tuvalete gitmemeyi alışkanlık haline getirmeAnatomik patolojilere bağlı olarak: Anal fissür, öne yerleşimli anüs, anal atrezi (anüs yokluğu) veya anal stenoz (anüs darlığı), genişlemiş kalın barsak sendromu.
• Sinir sistemi ile ilgili (nörojenik) nedenler: Doğumsal omurilik hastalıkları (spina bifida ve meningomyelosel gibi), omurilik tümörleri, beyin felci (serebral palsi), mental gerilik, Hirschsprung hastalığı, barsak sisiteminin sinirsel gelişim hastalıkları .
• Hormonal ve metabolik hastalıklar: Tiroid bezinin az çalışması (hipotirodizm), bazı böbrek hastalıkları, kanda kalsiyum veya potasyum seviyesinin düşük oluşu.
• İlaçlara bağlı: Anetezik ajanlar, epilepsi ilaçları, antidepresan ilaçlar vb.
• Aile içi sonuçlar, yeni bir kardeş, okula başlama, anne baba ayrılığı gibi durumlar
• Sebebi belli olamayan (idyopatik)

Fonksiyonel kabızlığın en sık nedenleri:

Ağrı çekmemek için kakasını tutabilir

Kronik kabızlığın ilk nedeni ağrılı barsak hareketleridir. Böyle durumlarda çocuk, ağrıyı yaşamamak için kakasını tutmayı öğrenir. Acele bir barsak hareketi olduğunda birkaç dakika kaslarımızı sıkarak acil durum geçene kadar bunu erteleyebiliriz. Erişkinler uygunsuz her durumda barsak hareketini engelleyebilirler ancak durum uygun olduğunda en kısa zamanda tuvalet gereksinimlerini tamamlamak gerektiğini anlayabilirler.

Ağrı korkusu nedeniyle barsak hareketini engelleyen bir çocuk bunu tekrar tekrar yaparak dışkılamayı engeller. Dışkılamayı engellemek için bacaklarını çaprazlar, kalçalarını sıkar ve yüz ifadesi değişir. Bunun dışında çocuklar birçok nedenle dışkılamayı geciktirirler. Oyunu bırakmak ve evden farklı bir yerde tuvalete gitmek istememe gibi nedenler, bunların arasında yer alabilir.

Kaka kontrolü olmayan çocuğun cezalandırması kabızlık nedeni

Dışkılamayı geciktirme durumlarında; çok miktarda sert gaita rektumda birikir. Zaman içinde rektum genişler ve gerilmeye daha az duyarlı hale gelir. Dışkı parçaları ayrılır ve çocuk farkında olmadan çamaşırına geçer. Bu farkında olmadan dışkı kaçırma nedeni ile iç çamaşırının lekelenmesi durumudur. Bazen kolon kasıldığında, sıvı gaita rektumdaki sert gaita çevresinden fışkırılarak kabızlığı olan çocuğun ishal olduğu izlenimini verir.

Kabızlık ve sonrasında gelişen gaita kaçırmada çocukların kaka kontrolü yoktur, bunun için suçlanıp cezalandırılmamaları gerekir. Bu nedenle utanırlar, kirli çamaşırlarını saklamaya çalışırlar ve koku diğer aile fertlerini rahatsız ettiği halde iç çamaşırlarını değiştirmek istemezler. Başka çocukların alay etmesi nedeniyle veya utandıkları için okula gitmek de istemezler.

Beslenme şekli kabızlığa neden oluyor

Kabızlığın birçok nedeni bulunuyor. Bunlardan biri erken tuvalet eğitimi. Bu dönem, çocukla anne-baba arasında bir savaş haline gelebilir. İstemli tutma giderek istemsiz bir alışkanlığa dönüşebilir. Beslenme şekli de kabızlığı etkileyen durumlar arasında görülüyor. Diyetteki değişiklikler, lif bakımından zengin gıdaların tüketilmemesi, tam sıvı diyetten katı gıda içerikli rejime geçilmesi kabızlığın nedenleri arasında gösterilebilir.